LEF vraagt om gemeenschappelijke aanpak voor diepgewortelde gemeenschappelijke gewoonte

Het gaf ongetwijfeld weer voeding voor de beeldvorming, zowel naar binnen als naar buiten, de media-aandacht eind vorige week, bijvoorbeeld de uitzending van vrijdagavond van het NOS (Jeugd) Journaal. Naast de mensen die hun nek uitsteken (de burgemeester en de wethouder), alsmede betrokken organen als Moedige Moeders, werd ook de toekomst van onze gemeente – de kinderen – aan het woord gelaten. Elfjarigen gaven toe dat ze (een keer) geproefd hebben van alcohol. 24 uur nadat de gemeenteraad ‘een klap gaf’ op LEF. Vroeg en regelmatig drinken, het zit diepgeworteld in onze gemeenschap. Mensen blijven zich verschuilen achter ‘ik ben er niet slechter van geworden’. Maar er zijn talloze verhalen van door alcohol, drugs en gokverslaving verscheurde gezinnen in Edam-Volendam. Kennelijk niet genoeg om iedereen van het nut van LEF te doordringen. ,,Waarbij niet gezegd is dat alles wat het LEF-project beoogt, ook straks gaat werken”, zegt dr. Ina Koning, aanjager van het project, dat niet vastomlijnd is, maar om flexibiliteit vraagt.

,,Tijdens de gemeenteraad kwam de vraag wat plan B is, richting de cultuuromslag die we beogen te maken bij de ouders. Dat vond ik een relevante vraag”, vervolgt Koning. ,,We doen het stap voor stap, hebben geen plan dat van A tot Z uitgewerkt is. We beginnen evidence based en als de eerste stap niet werkt, passen we het aan.” Ze was zelf ook wel geschrokken van wat ze op tv hoorde voorbijkomen uit de mond van de kinderen. ,,Dat had ik niet verwacht en – ook gezien de kennis die ze al hebben – is het zeker aanleiding om dit in kaart te brengen. Want ik wil wel eerst de feiten zien. Het geeft nog eens aan dat we bewustwordings- en voorlichtingscampagnes in moeten zetten bij kinderen en ouders.” ,,Die werden vanaf 2009 ingezet en dat heeft waarschijnlijk bijgedragen tot bijvoorbeeld de halvering van het alcohol nuttigen onder 12 jaar in 2013. In 2014 kwam de ingrijpende maatregel van de verschuiving van de leeftijdsgrens voor alcohol van 16 naar 18 jaar en gek genoeg zien we de laatste twee jaar geen daling meer, maar stabilisatie. Ondanks die maatregel.” ,,In de laatste jaren is er geen campagne gericht op ouders geweest en kennelijk is alles daardoor weer wat losser geworden. Des te belangrijker wordt om handhaving en beleidsmaatregelen te combineren met preventieactiviteiten.” ,,Wat ik de laatste tijd vaak hoor is: ‘zo goed dat dit gebeurt met LEF, maar ik weet niet of er iets gaat veranderen’ of ‘ik vind het wel goed, maar ik weet niet of het gaat lukken’. Als we dat blijven zeggen, wordt het moeilijk. Het is zo ingebakken hier. Maar als we samen proberen die kentering aan te duwen, zou het nog wel eens kunnen gaan lukken. Het moet ook niet worden gezien als ‘de gemeente bedenkt weer iets’. Dit moet van de gemeenschap worden, we moeten het zelf en met z’n allen dragen.” In de voorbije maanden interviewde zij tal van mensen, jong en oud, ook direct betrokkenen. ,,Als je dan de verhalen hoort, dan krijg je bevestiging en beeld van wat er speelt. Maar ik zou met betrekking tot de aanpak ook andere mensen willen spreken, de niet-betrokkenen, wat hun ideeën zijn. Of ze misschien als advocaat van de duivel willen aanschuiven. Ik heb ook vaak gehoord van mensen: ik had ideeën en die heb ik gedeeld, maar daarna hoorde niks meer van de gemeente. Die mensen moeten we serieus nemen en ook een actieve rol geven.”

Qua gebruik van aspecten uit het IJslandse model, wordt het wiel niet opnieuw uitgevonden, maar toch wordt het straks pionieren. ,,Ja, er wordt op veertienjarige leeftijd hier meer gedronken dan gemiddeld in Nederland, maar er zijn zoveel andere plekken waar de cijfers hetzelfde zijn. We zijn daar dus niet uniek in, maar wij pakken het wél aan.” ,,Ik heb eerder heel veel onderzoek gedaan met betrekking tot alcohol, maar de groepsdruk zoals die hier is, ken ik niet vanuit de onderzoeken. Wij willen ook gaan kijken naar de sociale relaties tussen ouders. Wat en wie beïnvloedt nou wie? Zoals je bij jongeren kijkt naar jongeren die status hebben, lief of juist agressief zijn. Wie en wat is bepalend? Dat is gigantisch interessant. Hoe zit dat nou hier? Hoe komt het dat ouders het idee hebben dat andere ouders het wel goedkeuren? Is dat ook daadwerkelijk zo of is het maar één persoon en gaat de rest vervolgens mee?” En dan is er nog de zitjescultuur, die voor jongeren begint op hun dertiende. Ouders geven aan dat het nog heel lang duurt, voordat ze achttien zijn. Wat kunnen jongeren in de tussentijd doen? ,,We zijn druk bezig met alternatieven en hebben enkele weken geleden met een groep mensen gezeten, die als implementatiecommissie gaat fungeren. Zij hebben al ideeën, maar er moeten juist vanuit de inwoners zelf ook initiatieven worden aangedragen. Elk persoon uit de gemeente kan een aanvraag indienen en bij het initiëren van iets vragen om steun van de gemeente, of dat nu gaat om mankracht, reclame of financiële steun. Bij de aanvraag moet duidelijk worden gemaakt voor wie het is en wat men gaat doen. We hopen dat jongeren zelf ergens mee komen. De aanvragen komen bij de commissie terecht en die bespreekt het. Misschien dat we met pilotperiodes gaan werken.” ,,We willen op de bijna gereed-zijnde LEF-website de initiatieven met een LEFkeurmerk in kaart brengen, wat er zoal gebeurt voor jongeren. Dan heb je meteen zicht op waar de hiaten zitten, daar kun je op inspelen. Jongeren kunnen online aangeven welke activiteiten ze interessant vinden en daar krijgen ze steeds informatie over. Ik geloof in dat concept. Want dit komt vanuit de gemeenschap en niet alleen vanuit de gemeente zelf.” ,,We moeten ergens beginnen.” De wieg van dat ‘ergens’ staat niet alleen in IJsland, maar ook in Australië. ,, Het kan geen toeval zijn, maar ik werkte al eerder samen met Australische mensen en toen ik hen dit jaar tijdens een conferentie in Lissabon ontmoette, was er ook een Nederlandse vrouw bij, die al twee jaar daar in Australië woont om haar postdoc te doen. Ze vertelde me dat ze bezig was met onderzoek met naar het gedrag van aboriginals, die daar lokaal teveel alcohol en drugs gebruiken. Ik heb exacte informatie opgevraagd, hoe zij dat hebben aangepakt. Geweldig, toch. Het is daar effectief gebleken.” Eén van de plannen is om in januari te beginnen met een – anoniem – ouder-onderzoek, door middel van een vragenlijst. ,,We willen ook een interventie-campagne starten. We denken dat andere ouders toleranter zijn, maar is dat wel zo? We willen cijfers kunnen tonen en laten zien hoe kinderen daar over denken. Uiteindelijk moet je er ook uiting aan geven in de media. Om de beeldvorming te veranderen, om gedragsverandering proberen te beïnvloeden.” Wethouder Tuijp: ‘Het is nu ook geland bij jeugd, ik ben de meest impopulaire wethouder’

Raad gaat voor lange adem LEF
Voorafgaande aan de behandeling van het kennisnemen van het onderzoeksrapport en het vaststellen van het plan van aanpak van het programma LEF, nam wethouder kort het woord. ,,LEF is landelijk nieuws geworden. We zien nu hoe media met de berichtgeving omgaat. De een objectief en integer, de ander meer op sensatie belust is. Ik ben me er van bewust dat iedere uiting over LEF stigmatiserend en confronterend kan zijn. Het is inmiddels ook geland bij de jeugd. Ik ben de meest impopulaire wethouder, maar wij gaan niet de leeftijdsgrens ophalen naar 20 jaar. De uitkomst is wat de uitkomst is. We gaan het niet mooier maken dan het is. Dat de burgemeester en ik de pers te woord moeten staan is ook een beetje balanceren. Het is soms ook goed om uit de media te blijven. Anders heeft het een averechts effect in de gemeenschap.’ De raad staat unaniem achter het plan van aanpak van LEF.

Bron: NIVO